Bitcoin temalı panel Merkez Bankası Eski Başkanı Süreyya Serdengeçti moderatörlüğünde TEPAV’da 27 Aralık 2017 tarihinde gerçekleştirildi. Tezini elektronik para ile ilgili yazmış olan kıdemli ekonomist Yüksel Görmez, bildiğimiz anlamdaki para dan Bitcoine uzanan süreç ile ilgili bilgilendirmede bulundu.
“Kuruş altı paraları elektronikleştirebilen üstün olur”
Görmez, 1937 yılında Türkiye’de ekonomik sistemde kuruşun da altında bir para olarak Tay isimli bir para biriminin olduğunu ve şu anda kuruşun altındaki rakamlarla ilgilenilmediğini belirti. Farklı nedenlerle paranın ölümsüzlüğünü sorgulamak gerektiğini belirten Görmez, Zimbabve’de bir dönem 6 farklı para kullanıldığını, örneğin Yugoslavya gibi dağılmış ülkelerdeki paraların artık geçerli olmadığını paylaştı.
“Çin’de elektronik para kullanımı üst düzeyde”
Görmez, Çin kültüründe hediyeleşme kültürünün parçası olan hediye zarfları Hong Bao’nun 2015 te dijitalleştiğini ve artık insanların birbirine hediye zarflarını telefon üzerinden aldığını aktardı. Wechat Pay ile ödemenin neredeyse tüm ülke sattına yayıldığını paylaşan Görmez, iki akıllı telefonun bir araya geldiği anda direkt olarak ödeme yapılabildiğini, Çin’de her büyük şehirde bulunan bisiklet şirketlerinin güneş paneline sahip ve akıllı telefon ile çalışan bisikletleri Çinlilere kiraladığını, Çin’in toptan elektronikleşme tarihinin 2012 yılı olduğunu sözlerine ekledi. Görmez’in Çin’e dair şu notları dikkat çekici:
– Çin elektrik ucuz bu nedenle mining daha kolay
– Çin ICO’ları yasaklamayı planlıyor
“Sanal para üretiminin maliyetini minimum yapan kazanacak”
Avrupa’da ilk sanal EPara denemesinin 1994 yılında Hollandalılar tarafından geliştirilen Digicash olduğunu ifade eden Görmez, Finlandiya’nın Nokialand olarak adlandırıldığı dönemde Avant isimli e-parayı denediğini ancak kısa sürede tedavülden kaldırdığını paylaştı. “Özel çekme düzeyinde sanal paraların yaratacağı hacim doları tehdit edeceği ana kadar ciddiye alınmayacak” diyen Görmez, sanal paralarda teknolojik yenileme yapanın üstünlük kazanacağını, yeni sanal para önermelerine “bedavalık” perspektifinden bakılacağını vurguladı. Kıdemli ekonomiste göre sanal paralar Merkez Bankaları açısından her işlemin kayıt altına alınması açısından bulunmaz bir fırsat. Yüksel Görmez, sanal paraların Merkez Bankalarına negatif faiz imkanı bile getirebileceğini, ayrıca para arzının sabit olmasının çok yüksek risk ifade edebileceğini paylaşıyor.
