Kadir Has Üniversitesi (KHÜ), Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) ve New York, ABD merkezli Columbia Üniversitesi, The Earth Institute’a bağlı Vale Columbia Center on Sustainable International Investment (VCC) işbirliğinde sürdürülen “Çok Uluslu Türk Şirketleri (ÇUŞ)” araştırması üçüncü raporu tamamlandı.
DEİK Başkan Yardımcısı Ayhan Zeytinoğlu ve Kadir Has Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sedat Aybar’ın düzenlenen basın toplantısında açıkladıkları, 2010 – 2012 yıllarını kapsayan rapor; gelişmekte olan ülke çok uluslu şirketlerinin son zamanlardaki hızlı küresel büyümelerine ilişkin yapılan uzun soluklu uluslararası çalışmanın bir parçasıdır.
Rapor, finans sektörü haricinde, uluslararası doğrudan yatırımları 100 milyon Amerikan dolarını aşan 29 Türk ÇUŞ’unu saptayarak, bunları yabancı varlıklarının büyüklüğüne göre sıralamaktadır. 2013 yılı sonu itibariyle saptanan 29 şirket toplamda;
– 37 Milyar Amerikan dolarlık yurtdışı özvarlık,
– 23 Milyar Amerikan dolarlık yurtdışı satış,
– 6 kıtada 426 yurtdışı iştirake sahiptir ve
– 116,000 kişiyi yurtdışında istihdam etmektedir.
Önceki yıllarda gerçekleştirilen çalışmalarla karşılaştırıldığında, 2013 sonu itibariyle Türk yatırımlarında artış sözkonusudur. Rapor ayrıca şirketlerin toplam varlıkları (yurtiçi ve yurtdışı), satış, istihdam ve yatırım yapılan ülke sayısındaki artışları da göstermektedir.
Doğrudan yurtdışı yatırımların önemli bir bölümü kısıtlı sayıda şirket tarafından yapılırken 100 milyon Amerikan doları üzerinde yatırım yapan şirket sayısı artmıştır. Yatırım miktarı en fazla olan ilk on şirket 26,4 Milyar Amerikan doları ile rapor toplamı olan yurtdışı yatırımların %70’ine sahiptir. Ana grup şirketlerin yanında da son yıllarda sayıları gittikçe artan ikinci grup yatırımcı şirketler ortaya çıktığı gözlemlenmektedir. Bir önceki rapordaki (2011) şirket sayısı 19 iken; 2013 sonu itibariyle bu sayı 29’a yükselmiştir. Sıralamaya yeni dahil olan şirketler; Anadolu Grubu (Holding), Yıldırım Holding (Holding), Gübretaş[2] (Gübre – Kimya), Kürüm Holding (Demir – Çelik), Evyap (Hızlı tüketim ürünleri), Türk Hava Yolları (Havacılık), Türk Telekom (Telekomünikasyon), Hayat Kimya (Hızlı Tüketim), Ekol Lojistik (Lojistik) ve Teklas (Otomotiv) olarak sayılabilir.
KHAS, DEİK ve VCC işbirliği ile hazırlanan bu rapor, “Emerging Market Global Players (EMGP)” (Yükselen Piyasaların Küresel Oyuncuları) Projesi olarak bilinmektedir. EMGP, VCC önderliğinde 18 katılımcı ülke ile sürdürülmektedir. Ülke raporları şu ana kadar 14 ülkede yayımlanmıştır. Bu ülkeler; Arjantin, Brezilya, Şili, Çin, Macaristan, Hindistan, İsrail, Güney Kore, Meksika, Polonya, Rusya, Slovenya, Tayvan ve Türkiye’dir. VCC ve diğer ülkelerle ilgili detaylı bilgi için http://www.vcc.columbia.eduadr
Türkiye raporunun İngilizcesini http://www.vcc.columbia.edu/
