Antropoloji ‘İnsan bilimi’ anlamına geliyor. Kısaca insanları doğal yaşam ortamlarında gözlemleyerek onların davranış kalıpları hakkında bilgiler edinmek olarak tanımlayabileceğimiz antropoloji, artık iş insanlarının sık sık başvurmaya başladıkları bir bilim dalı. Ya da en azından inovatif iş insanlarının. Büyük inovasyonları doğuran fikirlerin pek çoğu inovatörlerin insanların davranışlarını incelemesi ve dile getiremedikleri ihtiyaçlarını belirlemesiyle ortaya çıkıyor.
Dünyaca ünlü inovasyon gurusu olan Tom Kelley ‘10 İnovasyon Şifresi’ adlı kitabında ‘Anketler gerçekleri söylemez’ tezini savunuyor. Öncelikle insan davranışlarını iyi bilmek gerektiğini vurguluyor. Bunun için iyi gözlem yapmak gerektiğine işaret ediyor, Şirketlerin inovasyon da başarı için mutlaka antropolog çalıştırmaları gerektiği üzerinde duruyor. Antropologları inovasyon için ‘olmazsa olmaz’ görüyor. Dünya’da ki örneklerine bakacak olursak, Örneğin otomobil dünyasında hızla yükselen Hint’li Tata’yı ele alalım. Şirketin kurucusu Ragan Tata’nın, tek bir motosikletin üzerinde doluşmuş 4 kişilik bir Hint ailesinin zorlu ve tehlikeli seyahatini gözlemlemesi onu dünyada çok konuşulan ‘Nano’ adlı süper ucuz otomobili üretmeye teşvik etmiş. Uzun yıllar süren araştırmalar sonucunda ortaya çıkan yeni modüler üretim sistemi 2500 $ gibi inanılmaz bir fiyata üretilmesini mümkün kılmıştır. Ancak herşeyin başı Ragan Tata’nın basit gözlemi ve karşılanmamış bir müşteri ihtiyacını ortaya çıkarmasıyla mümkün olmuştur. Toyota’nın ‘Genchi Genbutsu’ adını verdiği yöntemde aynı felsefeye dayalı. ‘Olayın gerçekleştiği yere git ve herşeyi kendi gözlerinle gözleme’ olarak çevirebileceğimiz bu felsefenin Toyota kültürü üzerinde büyük etkileri var.
Türkiye’ de Tofaş antropolojiden zaman zaman faydalanan şirketlerden, Örneğin Tofaş antropolojik çalışmaları, daha çok nihai müşteri deneyimini tasarım sürecine girdi olarak yansıtmak amacıyla kullanıyor. Ağırlıklı olarak satın alma deneyimi ve otomobil sahipliğiyle ilgili alanlar için antropolojik araştırmalar yaptıran şirket, çalışmalarını etnografik araştırmalarla da destekliyor. Son dönemde yapılan etnografik araştırmaların sonuçları ise müşteri bağlılığı ve bayi deneyimi içerikli projelerde girdi olarak kullanılıyor. Müşteri deneyimiyle ilgili tüm çalışmalarını, insan odaklı tasarım metodolojisiyle oluşturmaya odaklanıyor. Bu anlamda insanı, etnografisini, kodlarını bilmek, hedeflediğimiz müşteri grubu için ürün, hizmet tasarlarken bize daha doğru bir içgörü sağlıyor diyen Fiat yetkilileri Tofaş’ta bu yöndeki çalışmaların önümüzdeki yıllarda da devam edeceğini söylüyor. Tata’nın ve Tofaş’ın otomobil, ticari araç geliştirip üretirken antropolog gözlemine dayanması, belli ki fark yaratmalarını sağlıyor.
Intel ve antropoloji
İnsanı, biyolojik ve kültürel boyutu ile bir bütün olarak ele alan antropoloji, son on yılda günlük hayatı, günlük yaşamın detaylarını, kültürün sembollerini, tüketicilerin neyi neden tercih ettiğini, çalışanların hangi motivasyonla çalıştığını inceleyen bir bilim dalı haline geldi. Bu yüzden de rekabetin çok hızlı olduğu günümüzde antropolojinin önemi daha çok anlaşılmaya başlandı. Özellikle de özel sektörde, insanı ve insan davranışlarını esas alan antropoloji, özellikle inovasyon peşinde koşan IBM, Intel, Samsung gibi teknoloji devlerinin işine yararken, Lego, Adidas gibi geniş kitlelere hitap eden şirketlerinde pazarlama faaliyetlerinde kullanılıyor. Intel tüm dünyayı dolaşarak insanların evlerinde ve kamusal alanlarda teknolojiyi nasıl kullandığını inceleyen 100’den fazla sosyal antropolog, sosyal bilimci ve tasarımcıyla çalışıyor. Bu ekibin gözlemleri ürün geliştirme süreçlerini doğrudan etkiliyor. Intel Türkiye genel müdürlüğünden yetkililerin yaptığı şu açıklama çok önemli: ‘Burada ortaya çıkan çok değişken beceriler ve eşsiz alan tecrübesi, Pazar öngörüsü ve gelişen fırsatlarla ilgili Intel’e olağanüstü bir kaynak sağlıyor. Intel bu ekibin gerçekleştirdiği çalışmalar sayesinde insanı odak noktasına koyan ürünler tasarlayabiliyor’
Nesnelerin interneti ve antropoloji
Intel, antropologlar sayesinde ‘nesnelerin ağ interneti’ ve giyilebilir teknolojilere de daha fazla odaklanmış durumda. Antropolog Dr. Genevieve Bell’in başında bulunduğu bölümün sağladığı gelecek öngörüleri şirketin ‘Yeni Teknolojiler’ ve ‘Nesnelerin İnterneti’ organizasyonlarının kurulmasında büyük rol oynuyor. Intel’de çalışan antropologlar ev, ofis ve kamusal alanlarda insanları ziyaret edip, günlük hayatta nelere ihtiyaç duyduklarını öğreniyor. Bu şekilde insanların umutları, hayalleri, günlük ihtiyaçları ve rahatsız oldukları noktalarla ilgili fikir sahibi olabiliyor.
iPhone ve antropoloji
Antropolojinin İnovatif gelişmelere etkisi beraberinde tüketim alışkanlıklarının değişimini de getiriyor, Antropoloji ‘insan bilimi’ demek ama bireysel insanı değil, toplumun öğesi insanı inceliyor, ‘toplumsal insan’ dediğini andan itibaren pazarlamanın hedef kitlesi ile kesişim alanı başlıyor. Çünkü alışveriş merkezlerini dolduranlarda onlar, sosyal medyada görüş paylaşanlarda, Bu yüzden de antropoloji pazarlama faaliyetlerinde de kullanılıyor, bu durumu şöyle açıklayabiliriz; Biliyorsunuz artık marka klanlarından bahsediliyor. Yani tüketiciler hedef kitle olarak tanımlanırken cinsiyet ya da yaş gruplarına göre değil, alışverişe çıkma ya da kahve içme alışkanlıklarına göre gruplandırılıyor, çünkü her hafta alışverişe çıkanların ya da kahve içmek için hep Starbucks’ı tercih edenlerin ortak özellikleri ait oldukları cinsiyet ya da yaş grubundakilerle olan ortak özelliklerinden daha fazla. Bu durumda insanların toplum içerisindeki davranışlarının zaman içerisindeki değişiminin sebeplerini anlayabilmek içinde antropologlara ihtiyaç duyuluyor. Tüketici davranışları ve satın alma kararları üzerinde ait olduğumuz kültürel grupların etkisi zaten uzun zamandır biliniyor, artık pazarlamacılar, o grupların neye göre satın alma davranışı geliştirdiklerini ve bireylerin satın alma kararlarını nasıl etki altına almaya çalıştıklarını anlamak istiyorlar. Özellikle toplumların tüketim alışkanlıklarının yaygınlaşıp, hangilerinin yaygınlaşmayacağı konusundaki merakını arttırıyor. İPhone’un yeni modelini alabilmek için iki gün öncesinden sıraya girip, sokaklarda yatanları anlamanın yolu antropolojiden geçiyor.
Ankara ve antropoloji
Türkiye’de müşteriye daha iyiyi sunmak için antropolojinin dinamiklerinden faydalanan şirket sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor maalesef bunun için de başta yaşadığımız şehir olan Ankara itici güç olma konusunda yükü omuzlayabilecek kapasiteye sahip, Belediyelerimiz, Ticaret odası ve esnaf kuruluşları ile iş dünyası stk’ları bu konuda eğitim grupları hazırlayarak şirketleri ve işverenleri bilinçlendirmeli, üretime dayalı sanayi kuruluşlarımızın katma değeri yüksek ihracata yönelik ürünleri geliştirmeleri bu sayede belirli bir ivme kazanır ve Ankaramızda da bir dünya markasının yaratılması mümkün kılınabilir.
İnovasyon için antroplogla çalışın!
Sosyal Antropolog
